توت‌تکانی با سلام و صلوات

هنوز هم اعتقاد زیادی به حرمت‌نگه‌داشتن درخت توت دارد. ناراحت است از کسانی که هنگام توت‌تکاندن، شاخه درخت را می‌شکنند. هردرخت توتی، دنیایی از خاطرات قدیمی را برای علی‌اصغر تحققی زنده می‌کند. او که در آستانه هفتاد‌سالگی قرار دارد، شیرینی توت‌های وکیل‌آباد، سلام و صلوات طبق‌کش‌ها هنگام توت‌تکاندن و طبق‌هایی را که روی سرشان با دوچرخه می‌بردند، به‌خوبی در خاطر دارد.

هر کسی بالای درخت نمی‌رفت

حاج‌علی‌اصغر وکیل‌آباد را با درخت‌های توتش در خاطر دارد. او که از ساکنان محله سیدرضی است، می‌گوید: حدود دهه ۵۰ وکیل‌آباد هنوز مسکونی نبود و این مسیر اتوبوس نداشت. مردم شب‌های جمعه یا صبح علی‌الطلوع با وسیله شخصی یا درشکه، وانت، تاکسی‌های قدیمی و... به قصد توت‌خوردن راهی وکیل‌آباد می‌شدند و کوچک و بزرگ خانواده سر چادر را برای توت‌تکانی می‌گرفتند.

به گفته او قدیمی‌ها برای توت و درختش حرمت قائل بودند. شاخه‌اش را نمی‌شکستند و هرکسی را بالای درخت نمی‌فرستادند.

او تعریف می‌کند: کسی بالای درخت می‌رفت که بتواند بدون آسیب به درخت و توت، آن را بتکاند. مثل الان نبود که با بطری و... به جان درخت بیفتند، نصف توت‌ها را هدر دهند تا دو دانه بخورند.

حاج‌علی‌اصغر می‌گوید: قدیمی‌ها هیچ‌وقت ریشه درخت توت را نمی‌زدند و معتقد بودند، چون این درخت، وقفی و منبعی برای رزق و تغذیه مردم است، اگر آسیبی به آن بزنند خیر و برکت از زندگی‌شان می‌رود.

حمل طبق توت با دوچرخه

به گفته او قدیمی‌ها برای اینکه توت اسراف نشود، سعی می‌کردند چادر‌های بزرگ‌تری بیاورند. معمولا مقداری از توت‌های تکانده‌شده، سهم همسایه‌ها یا دیگر آشنایانشان بود که در سطل یا ظرفی می‌ریختند و برایشان می‌بردند. توت‌های تازه وعده صبحانه می‌شدند. باقی توت‌ها را هم خشک می‌کردند و برای زمستان نگه می‌داشتند.

او یاد طبق‌کش‌ها می‌کند و می‌گوید: طبق‌کش‌ها در بالارفتن از درخت و توت‌تکانی مهارت زیادی داشتند. آنها نصفه‌شب در باغ‌ها با سلام و صلوات شروع به تکاندن توت می‌کردند. بعد هم آنها را در طبق‌های گرد بزرگ چوبی می‌ریختند و با گل محمدی زینت می‌دادند.

او یاد اصغرآقا می‌کند که یکی از طبق‌کش‌های ماهر قدیم بوده و طبق‌های توت را روی سرش می‌گذاشته و با دوچرخه، مسافتی حدود هشت‌کیلومتر را طی می‌کرده است تا توت را به مغازه‌ها برساند.

حاج‌علی‌اصغر می‌گوید: وقتی طبق‌کش‌ها به مغازه‌ها و محله‌ها می‌رسیدند، طبق آن‌قدر سنگین بود که سه‌چهارنفری سر آن را می‌گرفتند و از روی سر طبق‌کش بر‌می‌داشتند. بعد هم به خاطر احترامی که برای توت قائل بودند، باز با سلام و صلوات طبق را جابه‌جا می‌کردند.

* این گزارش پنج‌شنبه ۱۷ خردادماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۵۱ شهرآرامحله منطقه ۱۱ و ۱۲ چاپ شده است.